Αναζητώντας τη χαμένη γνώση

Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι το μεγαλύτερο μέρος της σκέψης των ελλήνων φιλοσόφων έχει χαθεί; Τίποτα σχεδόν από τους προσωκρατικούς παρά σπαράγματα που συλλέχθηκαν με κόπο από τους Diels-Kranz, ελάχιστα πράγματα από τους Σοφιστές, αυτήν την φανταστική και πολυδιάστατη ομάδα διανοουμένων που έθεσε τα θεμέλια της Παιδείας όλου του δυτικού πολιτισμού. Ο Γοργίας, ο Πρωταγόρας, ο Πρόδικος είναι πλέον ούτε λίγο ούτε πολύ ήρωες στους διαλόγους του Πλάτωνα, ενός φιλοσόφου δηλωμένου εχθρού των Σοφιστών. Θυμάμαι ότι ακόμη και στο σχολείο οι καθηγητές (παπαγαλίζοντας τα σχολικά βιβλία που παπαγάλιζαν τον Πλάτωνα) κατηγορούσαν τους Σοφιστές (ανάμεσα σε άλλα) επειδή πληρώνονταν. Ειρωνικό αν σκεφτεί κανείς ότι οι κατήγοροι έκαναν ακριβώς το ίδιο, δηλαδή πληρώνονταν για να διδάξουν.

Τι έγραφαν άραγε οι φιλόσοφοι με ενδιαφέροντα στις επιστήμες που ονομάζουμε σήμερα θετικές; Ποιοι ήταν και τι έλεγαν όλοι αυτοί που προσπαθούσαν να τετραγωνίσουν τον κύκλο; Πώς ανέπτυσσε τη θεωρία του ο Βρίσων, που πίστευε σε μια γλώσσα στην οποία όλες οι λέξεις έχουν ουδέτερες συνδηλώσεις; Ποιοι ήταν όλοι αυτοί οι "δεινοὶ περὶ τὸν Ὅμηρον", οι αλληγοριστές, οι "ἀδολέσχαι καὶ μετεωρολόγοι" όπως του αποκαλεί ειρωνικά ο Πλάτωνας;

Στην ελληνιστική εποχή η φιλοσοφία ανθεί αλλά η παράδοσή της εξακολουθεί να είναι κάκιστη. Λίγα πράγματα γνωρίζουμε για τον Ζήνωνα, τον ιδρυτή της στοάς, ακόμη πιο λίγα για τον Επίκουρο, τον Καρνεάδη, τον Ποσειδώνιο. Εν ολίγοις, έχει σωθεί ένα πολύ μικρό κομμάτι από την φιλοσοφική πίτα. Οι μορφές του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη δεσπόζουν, αλλά εκτός από αυτούς υπάρχουν και εκατοντάδες άλλοι ουραγοί, θύματα της κειμενικής παράδοσης που είτε σκόπιμα ή άσκοπα τους εξάλειψε καταδικάζοντάς τους σε αιώνια λήθη.

Κι όμως, σήμερα, με τα αλλεπάλληλα άλματα της τεχνολογίας, ίσως υπάρχει μία ελπίδα να ανακτήσουμε αυτόν τον πλούτο της χαμένης γνώσης. Τα βίντεο που παραθέτω αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Το έκτο βιβλίο προστέθηκε μόλις σήμερα και οι πληροφορίες μου λένε ότι έπονται και άλλα προσεχώς.