The Bond Identity

"After all you must have some education?"

      Bond laughed. "Mostly in Latin and Greek. All about Caesar and Balbus and so on."

Ian Fleming, You Only Live Twice, 86

Καθώς η υφήλιος παρακολουθεί τον Daniel Graig να περιφέρεται γυμνόστηθος στο δωμάτιο χλιδάτου βολιβιανού ξενοδοχείου σε κατάσταση μετασυνουσιακής ευφορίας, προβάλλοντας τα στιβαρά του μούσκουλα στα αδηφάγα μάτια των θεατών του Quantum of Solace, λίγοι θα θυμηθούν ότι ο ήρωας του Ian Fleming, αλλά και ο ίδιος ο Ian Fleming, πρόβαλλαν επίσης τις σπουδές τους στο θρυλικό Eton College, ένα σχολείο το οποίο δέχονταν νεανίες με εξαιρετική έφεση στα γράμματα, και θεωρούσε τα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά ως το άλφα και το ωμέγα του προγράμματος σπουδών του. 

Για να μπεις στο Eton έπρεπε να περάσεις από σκληρές εξετάσεις στα Ελληνικά και τα Λατινικά. Αν πετύχαινες, οι σπουδές σου περιλάμβαναν ένα εντυπωσιακό φάσμα ελληνικών και λατινικών κειμένων, τα οποία οι μαθητές έπρεπε να διαβάσουν στο πρωτότυπο, και άλλα πολλά και διάφορα μαθήματα, όπως σύνθεση ποιημάτων στα Αρχαία Ελληνικά και Λατινικά. Και όλα αυτά για παιδάκια που δεν πήγαν ακόμη στο πανεπιστήμιο. Με άλλα λόγια, το δεκαεξάχρονο του Eton ήξερε τη γλώσσα, τη λογοτεχνία, και την ιστορία του ελληνορωμαϊκού κόσμου καλύτερα από, ας πούμε, αρκετούς κλασικούς φιλολόγους των ημερών μας. Αυτό δεν είναι υπερβολή, πιστέψτε με, αλλά πραγματικότητα σε μια αγγλική κοινωνία στην οποία τα παιδιά άρχιζαν Λατινικά όταν ήταν 5 ετών και Ελληνικά όταν ήταν 6.

Η βρετανική αυτοκρατορία αναζητούσε νέους με άρτια κατάρτιση στις κλασικές σπουδές. Οι νεοσσοί του Eton και άλλων κολεγίων ετοιμάζονταν να θέσουν εαυτούς στην υπηρεσία της Αυτού Μεγαλειότητος, και οι γνώσεις τους στα Ελληνικά και τα Λατινικά ήταν η βάση για μια λαμπρή καριέρα σε οποιονδήποτε κλάδο της πολιτικής, της διπλωματίας, των επιχειρήσεων, αλλά και της κατασκοπίας. Την εποχή του Fleming, οι περίφημες βρετανικές μυστικές υπηρεσίες MΙ6 αναζητούσαν στελέχη με κλασική παιδεία. Για κάποιο λόγο, ή μάλλον για πολλούς και διαφόρους λόγους, η αυτοκρατορία εμπιστευόταν αυτούς που ήξεραν να διαβάζουν Ελληνικά και Λατινικά, και ο Bond δεν θα έμπαινε ποτέ στις MΙ6 χωρίς ανάλογα προσόντα.  

Τα μυθιστορήματα του Fleming (η λογοτεχνική αξία των οποίων είναι συζητήσιμη) περιλαμβάνουν διάφορες αναφορές στην ελληνική μυθολογία. Στο Dr. No, o Bond μάχεται στο τέλος με ένα γιγάντιο καλαμάρι (το οποίο ο Fleming αποκαλεί "the mythical kraken" 201) για να σώσει την ηρωίδα, η οποία είναι δεμένη στα βράχια, μια σκηνή που θυμίζει την διάσωση της Ανδρομέδας από τον Περσέα.

Ο Patrick Callahan, υποψήφιος διδάκτορας κλασικής φιλολογίας του πανεπιστημίου Fordham της Νέας Υόρκης, υποστηρίζει ότι ο μύθος του Κύκλωπα παίζει κεντρικό ρόλο στο Moonraker. O κακός του Moonraker, Sir Hugo Drax, μονόφθαλμος και γιγαντόσωμος, θυμίζει τον Κύκλωπα, ενώ ο Bond παίζει ενίοτε το ρόλο του Οδυσσέα και άλλοτε το ρόλο του Άκι, του εραστή της Γαλάτειας με την οποία ο Πολύφημος ήταν ερωτευμένος σύμφωνα με τις εκδοχές του Θεόκριτου και του Οβίδιου. Οι αναφορές στο μύθο είναι συνεχείς και πολυεπίπεδες. Ο Drax αποκαλεί τον Bond "Commander Thingummy" (40), ένα αγγλικό αντίστοιχο του περίφημου Ούτις. Ο Bond, επιδέξιος χαρτοκλέφτης, ξεγελά τον Drax, o oποίος ψάχνει στα τυφλά τα χαρτιά ως άλλος Πολύφημος τα πρόβατα:

Drax's first reaction was to lurch forwards and tear Meyer's cards out of his hand. He faced them on the table, scrabbling feverishly among them for a possible winner. Then he flung them back across the baize. His face was dead white, but his eyes blazed redly at Bond.

Moonraker, 70

Για αυτούς που δεν έχουν πιάσει το υπονοούμενο, ο Fleming γίνεται πιο σαφής στη σελίδα 201, όταν αναφέρεται στη ρουκέτα του Drax ως "a new toy for Cyclops". Πέρα από την Οδύσσεια, o Fleming παίζει και με στην ελληνιστική εκδοχή του μύθου, σύμφωνα με την οποία ο νεαρός Πολύφημος ήταν αθεράπευτα ερωτευμένος με τη νύμφη Γαλάτεια, η οποία όμως δεν ανταπέδιδε τον έρωτά του. Την ιστορία αυτή αφηγείται ο Θεόκριτος στο υπέροχο 11ο Ειδύλλιο. Κατά τον Οβίδιο, η Γαλάτεια όχι μόνο απέφευγε τον Κύκλωπα, αλλά ήταν ερωτευμένη με τον Άκι (Μεταμορφώσεις 13.750-897). Όταν ο Πολύφημος πήρε χαμπάρι τι γίνεται, εκτόξευσε έναν τεράστιο βράχο και σκότωσε τον Άκι, ο οποίος μεταμορφώθηκε σε ποτάμι. Στο Moonraker, o Drax είναι ερωτευμένος με μια κοπέλα που λέγεται Galatea- Gala. Και ενώ ο Bond είναι σαφώς πιο επιτυχής στον έρωτα με τη Galatea, ο Drax, ως άλλος Κύκλωψ, πετάει βράχια στον Bond. Ο 007, αφού αποφεύγει επιδέξια τις εχθρικές βολές, απολαμβάνει ασφαλής τα θέλγητρα της πεντάμορφης Gala.    

Ο νέος Bond όμως δεν φαίνεται να έχει έφεση στα γράμματα. Ξεχάστε τις επιδείξεις πολυμάθειας των παλιών ταινιών, όπου ο ήρωας πέρα από μπουνιές και καρπαζιές, έδινε και διαλέξεις ωκεανογραφίας, φυσικής και ξένων γλωσσών αβέρτα. Τούτος ο Bond έχει μεγάλα ζόρια και δεν έχει χρόνο για εξυπνάδες και ευφυολογήματα. Η επίδειξη της παιδείας του στο Quantum of Solace περιορίζεται σε πέντε σπασμένα Ισπανικά που πετάει στο ρεσεψιονίστα για να κλείσει δωμάτιο.

Οι κριτικοί σημείωσαν τις ομοιότητες του Bond με έναν άλλο κατάσκοπο, τον Jason Bourne. Οι ταινίες με ήρωα τον 007 καθόρισαν ένα ολόκληρο κινηματογραφικό είδος, αλλά τώρα το πράμα έχει κάνει τον κύκλο του και είναι η σειρά άλλων κατασκοπευτικών ταινιών να επηρεάσουν τον Bond, από τον οποίο περίμενα σε κάποια φάση να πει "My name is Bourne, Jason Bourne". Και για να το χοντρύνω κι άλλο, ο ήρωάς μας, ο οποίος είναι φειδωλός στα λόγια και γαλαντόμος στις σφαίρες, έχει κάτι από τον αέρα του Rambo, μία σύγκριση που θα έκανε την τρίχα του μέσου fan να σηκωθεί κάγκελο.

Ας είναι όμως. Η νέα ταινία είναι καινοτόμος με το δικό της τρόπο και καλύτερα να την απολαύσουμε γι' αυτό που είναι και όχι γι' αυτό που θα θέλαμε να είναι. Στο κάτω κάτω, ποιος θέλει να δει τον Bond ντυμένο στα μπλε βαμβακερά παντελονάκια του Eton να διαβάζει τα scholia vetera στον Πίνδαρο; Καλύτερα στην Aston Martin του και με τη συντροφιά της καλλίπυγου Olga Kurylenko.